Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam chủ trì cuộc họp Ban Chỉ đạo liên ngành Trung ương về vệ sinh an toàn thực phẩm, sáng 12/6. Ảnh: VGP

Ban Chỉ đạo đã xem xét các mặt công tác từ đầu năm đến nay, trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 nhưng hoạt động quản lý VSATTP vẫn được triển khai tích cực. Công tác bảo đảm ATTP tiếp tục có những chuyển biến căn bản, ý thức chấp hành pháp luật của cả người sản xuất, người kinh doanh, cán bộ quản lý, người tiêu dùng được nâng cao, hình thành nếp sống văn hóa trong sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng thực phẩm an toàn.

So với cùng kỳ năm 2019, 63/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã triển khai xây dựng và phát triển mô hình chuỗi với 1.612 chuỗi (tăng 367 chuỗi), 2.346 sản phẩm (tăng 1.092 sản phẩm) và 2.989 địa điểm bán sản phẩm đã kiểm soát theo chuỗi (giảm 183 địa điểm). Trong số các chuỗi nêu trên có sự tham gia của khoảng 100 hợp tác xã, 250 công ty, trong đó có một số tập đoàn lớn (Dabaco, Ba Huân, Saigon Coop, San Hà ....).

Công tác thanh tra, kiểm tra trong 6 tháng đầu năm 2020 được triển khai đồng bộ, quyết liệt từ Trung ương đến địa phương, có sự vào cuộc của các cấp, các ngành chức năng. Hầu hết các trường hợp vi phạm được phát hiện, xử lý bằng nhiều hình thức khác nhau, đảm bảo đúng pháp luật, công khai kịp thời trên phương tiện thông tin đại chúng, giúp người dân có thông tin để lựa chọn thực phẩm an toàn.

Trong 6 tháng đầu năm, lực lượng chức năng tại 63 tỉnh, thành phố đã kiểm tra gần 282.000 cơ sở, phát hiện hơn 38.100 cơ sở vi phạm về an toàn thực phẩm; đã xử lý gần 6.800 cơ sở với số tiền phạt gần 15,8 tỷ đồng. Ngoài các hình thức xử phạt chính, các địa phương còn áp dụng hình thức xử phạt bổ sung và biện pháp khắc phục hậu quả như đình chỉ hoạt động; đình chỉ lưu hành; tiêu hủy sản phẩm…

Cơ quan chức năng kiểm nghiệm 91.533 mẫu thực phẩm, số mẫu không đạt là 6.422 mẫu chiếm 7%. Các mẫu thực phẩm về các chỉ tiêu hóa lý không đạt chủ yếu do thực phẩm có hàn the, formaldehyt, Rhodamine B; rượu có hàm lượng Methanol, Aldehyt vượt quá quy định; hàm lượng kim loại nặng... Kết quả kiểm nghiệm mẫu trong quá trình thanh tra, kiểm tra thời gian qua góp phần ngăn chặn thực phẩm không an toàn lưu hành, đánh giá được nguy cơ mất an toàn, triển khai thanh tra dựa trên nguy cơ đạt hiệu quả và cảnh báo sớm đến đối tượng sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm, người tiêu dùng.

Các bộ, ngành tiến hành nhiều đợt thanh, kiểm tra đột xuất theo chuyên ngành đã phát hiện và xử lý nhiều vụ vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm. Điển hình, Bộ Y tế đã xử phạt 21 cơ sở, tổng số tiền phạt hơn 1,5 tỷ đồng. Bộ NN&PTNT thanh, kiểm tra gần 6.500 cơ sở, xử phạt vi phạm hành chính 574 cơ sở với tổng số tiền phạt 5,26 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, lực lượng quản lý thị trường kiểm tra 5.670 vụ, xử lý gần 3.600 vụ việc vi phạm, xử phạt vi phạm hành chính gần 9,3 tỷ đồng, trị giá tang vật thu giữ hơn 19 tỷ đồng. Lực lượng Cảnh sát môi trường phát hiện 2.305 vụ vi phạm pháp luật, tổng số tiền phạt gần 14,4 tỷ đồng…

Về tình hình ngộ độc thực phẩm, toàn quốc ghi nhận 47 vụ ngộ độc thực phẩm làm 849 người mắc, 801 người đi viện và 22 trường hợp tử vong. Nguyên nhân gây ra ngộ độc thực phẩm do vi sinh vật 7 vụ, do độc tố tự nhiên 27 vụ và 13 vụ chưa xác định được nguyên nhân do không lấy được mẫu thực phẩm nghi ngờ hoặc không tìm thấy tác nhân gây ngộ độc trong thực phẩm nghi ngờ.

Các thành viên Ban Chỉ đạo tập trung đánh giá hiệu quả hoạt động của lực lượng thanh tra chuyên ngành ATTP tại phường/xã sau 1 năm tiếp tục thực hiện thí điểm theo Quyết định số 47/2018/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Qua đánh giá sơ bộ, Ban Chỉ đạo thống nhất cho rằng hoạt động của lực lượng này rất cần thiết đối với công tác bảo đảm VSATTP và kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét cho tiếp tục triển khai.

Mặc dù nhận thức về ATTP của người dân, các cơ sở sản xuất, kinh doanh có chuyển biến tích cực song một số thành viên Ban Chỉ đạo cho rằng vẫn cần những giải pháp quản lý mang tính răn đe, quyết liệt hơn nữa.

Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Duy Ngọc đề nghị cần cập nhật thường xuyên danh mục chất phụ gia sử dụng trong sản xuất, chế biến thực phẩm; sửa đổi, bổ sung các quy định xử lý hành vi vi phạm ATTP.

“Từ đầu năm đến nay, lực lượng công an đã xử lý hơn 2.000 vụ việc về VSATTP nhưng chỉ khởi tố được 3 vụ vì các quy định hiện nay rất vướng”, Thứ trưởng Nguyễn Duy Ngọc nêu thực tế.

Cùng chung quan điểm, bà Phạm Khánh Phong Lan, Trưởng ban Quản lý ATTP TPHCM, đại biểu Quốc hội cho rằng quản lý ATTP phải “vừa xây, vừa chống” nhưng trong điều kiện hiện nay chúng ta cần phải tăng cường "chống bẩn" khi mà việc "xây sạch" chưa thể phát huy hiệu quả ngay lập tức.

Thực tiễn từ các địa phương cũng cho thấy nếu chỉ tiến hành thanh tra theo kế hoạch, 1 lần/năm thì không phù hợp với lĩnh vực quản lý VSATTP, quan trọng nhất là phải tăng cường thanh tra đột xuất theo báo cáo, thông tin từ người dân, các nguồn tin khác nhau. Ngoài việc thanh tra, xử lý ngay các cá nhân, cơ sở, DN, tổ chức… vi phạm về ATTP, chúng ta phải có thêm những chế tài mạnh hơn, đặc biệt thực hiện các biện pháp bổ sung như buộc đóng cửa, dừng kinh doanh… nếu phát hiện trường hợp tái phạm.

Ban Chỉ đạo đã thảo luận kỹ và cho rằng thời gian tới cần tập trung thanh tra, kiểm tra các mặt hàng thực phẩm đóng gói ở trong nước và nhập khẩu, bởi theo ý kiến của các chuyên gia, nhiều sản phẩm thực phẩm đóng gói có thể chứa các chất phụ gia hoặc quy trình sản xuất, chế biến không bảo đảm VSATTP.

Ban Chỉ đạo đề nghị các bộ ngành tiếp tục hoàn thiện hệ thống thông tin, báo cáo, xây dựng cơ sở dữ liệu về ATTP, dần từng bước hoàn thiện quy trình quản lý VSATTP theo rủi ro như mô hình tiên tiến trên thế giới và quy định của Luật ATTP.

Bên cạnh vai trò của các cơ quan, chúng ta cần tiếp tục vận động, tuyên truyền người dân tự giác trong sản xuất, đặc biệt là tiêu dùng các sản phẩm bảo đảm sức khoẻ; tham gia đấu tranh với những hành vi vi phạm VSATTP.