Chị N.N.M ở thôn đảo Ninh Tân kể lại: “Khi mang bầu, tôi đã có kế hoạch vào Trung tâm y tế sinh con, nhưng chuyển dạ sớm hơn so với ngày dự sinh. Sinh ở nhà thì không yên tâm nên tôi cố gắng lên ghe đi, chưa đến bờ thì chuyển dạ trên ghe. May có người ở trên ghe đỡ nên mẹ tròn con vuông”. Trường hợp sinh con trên ghe như chị M. không phải là ít ở các thôn đảo của xã Vạn Thạnh. Theo ông Phan Thành Liên - Trưởng thôn Ninh Đảo, từ trước đến nay, đa số người dân trên đảo sinh con tại nhà, chỉ một số ít có điều kiện kinh tế chủ động vào Trung tâm y tế trước ngày sinh. Nhưng sau sinh, sức khỏe mẹ con còn yếu, di chuyển trở về đảo phức tạp, nên nhiều người cũng e ngại vào cơ sở y tế sinh.

Tại thôn Điệp Sơn cũng chung tình trạng trên. Ông Nguyễn Ngọc Mẫn (nguyên thôn trưởng) cho biết: “Việc đi khám sức khỏe người dân chủ động, còn sinh đẻ và cấp cứu không có phân trạm là vô cùng khó khăn. Có năm, trên đảo có 5 ca sinh nhưng chỉ 2 ca vào tới bờ, còn lại sinh giữa biển phải quay lại đảo”.

Không chỉ ở các thôn đảo mà ngay tại Đầm Môn - thôn trung tâm của xã Vạn Thạnh cũng gặp khó khăn. Tuy trạm y tế đã được xây mới ở khu tái định cư rất khang trang, đủ thiết bị khám, chữa bệnh ban đầu, nhưng đến thời điểm này, người dân chưa di dời lên nơi ở mới. Vị trí trạm mới cách khu dân cư khoảng 7km. Vì thế, hàng ngày, rất nhiều người dân vẫn đến khám ở trạm cũ. Dù trạm đã xuống cấp nghiêm trọng, không đảm bảo hoạt động, nhưng trạm vẫn phải cử cán bộ thay phiên làm việc để phục vụ người dân.

Cần sớm xây dựng phân trạm

Bác sĩ Phạm Hùng Hà - Trưởng Trạm y tế xã Vạn Thạnh cho biết: Do chưa có phân trạm y tế nên người dân ở thôn đảo Ninh Tân và Điệp Sơn không có điều kiện chăm sóc sức khỏe tại chỗ. Việc tuyên truyền về sức khỏe ở 2 thôn đảo này hầu như chỉ trông cậy vào y tế thôn bản. Không chỉ chăm sóc sức khỏe mà các chương trình mục tiêu quốc gia rất khó triển khai, chỉ có chương trình tiêm chủng mở rộng là hàng tháng trạm đều cử người ra đảo tiêm vắc xin cho trẻ. “Vẫn biết rằng như thế là không đảm bảo, nhưng không thể trông chờ người dân tự giác đưa trẻ vào trạm để tiêm, vì đi lại cách trở và các cháu còn rất bé. Vào những mùa biển động, việc đi lại khó khăn nên cũng khó thực hiện tiêm chủng đúng lịch. Chúng tôi mong rằng dự án xây dựng phân trạm cho 2 thôn đảo Ninh Tân và Điệp Sơn sớm được triển khai, nâng cấp trạm cũ ở thôn Bích Đầm thành phân trạm để có thêm nhân lực đảm bảo làm tốt công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân nơi đây”, ông Hà kiến nghị.

Trong khi đó, việc chăm sóc sức khỏe sinh sản và thực hiện KHHGĐ của người dân ở 2 thôn đảo trên đều phụ thuộc vào các đợt chiến dịch cung cấp dịch vụ từ đề án Kiểm soát dân số vùng biển đảo (Đề án 52). Chiến dịch tổ chức 2 đợt mỗi năm, nhưng thực tế tại mỗi thôn, chiến dịch chỉ triển khai được 1 lần. Ông Huỳnh Tình - Giám đốc Trung tâm Dân số - KHHGĐ huyện Vạn Ninh cho biết, hàng năm, triển khai chiến dịch cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe, KHHGĐ tại các thôn đảo tại xã Vạn Thạnh rất khó khăn. Việc vận chuyển thiết bị, dụng cụ, thuốc men trên ghe thuyền phức tạp. Tình trạng thiếu điện, đặc biệt nước sạch trên các đảo không đáp ứng, ảnh hưởng trực tiếp đến khâu vệ sinh dụng cụ… Ở thôn đảo không có phân trạm càng khó khăn hơn, không có nhân lực y tế tại chỗ làm công tác chuẩn bị, kêu gọi người dân; không có cơ sở vật chất đáp ứng công tác chuyên môn phải mượn điểm trường hoặc nhà dân để tổ chức khám, cung cấp dịch vụ KHHGĐ… Chính vì vậy, hiệu quả các đợt chiến dịch không được như mong muốn.

Ông Nguyễn Thành Tâm - Phó Chủ tịch UBND xã Vạn Thạnh cho biết: Tỉnh đã có kế hoạch xây dựng phân trạm cho 2 thôn đảo nói trên vào năm 2016; các sở, ngành cũng đã ra khảo sát thực địa từ năm 2015, nhưng đến nay dự án vẫn chưa thấy triển khai. Chính quyền địa phương và người dân đang rất mong đợi, vì dân cư trên các đảo ngày một đông hơn, vấn đề chăm sóc sức khỏe trở nên bức thiết.